وحدت به این معناست که پیروان مذاهب و جریان های دینی با وجود تفاوت در عقیده و دیدگاههای خود، باید احکام خاص مذاهب اسلام را برای خود حفظ کنند و به آنها پایبند باشند اما در روابط اجتماعی، سیاسی، نظامی و اقتصادی و فرهنگی خود با مسلمانان دیگر همسو و تابع مصالح برتر اسلام و ملت های مسلمان شوند و در مواجهه با دشمنان به صورت یده واحده عمل کنند.

مسلمانان باید اصول را بر فروع ترجیح داده و مشکلات را حل کنند. در فروع ممکن است افراد یک مذهب وحدت نظر نداشته باشند اما مشترک های زیادی وجود دارد که همه می توانند پیرامون این اشتراکات جمع شوند.

اندیشمند اهل آفریقای جنوبی تاکید کرد: هم حکومت های اسلامی و هم ملت های اسلامی در استفاده از ظرفیت های اسلامی برای ایجاد وحدت بزرگ می توانند نقش زیادی داشته باشند. آنها باید با هم منسجم باشند و به یکدیگر یاری رسانند.

مبنای توحید و اعتقاد به وحدانیت حق، در همه شوون فردی و اجتماعی جامعه اسلامی تاثیر می گذارد و جامعه را به صورت یک جامعه هماهنگ و مرتبط با یکدیگر و متصل و برخوردار از وحدت می سازد.

تلاش برای یکی شدن نیروها و توانمندی های آنها نه تنها از برترین اهداف دینی و عمل به فرامین الهی است بلکه عقل پیوند عمیقی را میان آن و کرامت و عظمت امت اسلامی می بیند.

اطلاع مسلمانان از توان و ظرفیت های بالقوه فرهنگی و اسلامی در ابعاد مختلف و بهره گیری از این ظرفیت ها بر امکان ارتقای همگرایی بین آنها می افزاید.

نایب رئیس مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، بیان کرد: بسیاری از اختلافات ریشه در سلایق شخصی دارد؛ در صورت عمل به قرآن کریم، سلایق شخصی کنار خواهد رفت و امت اسلامی بر محوری واحد عمل خواهند نمود و وحدت رویه پایدار خواهد ماند.

تعامل و همگرایی فرهنگی ارتباطات دوطرفه ای است که می تواند دو جامعه و دو کشور را متاثر می سازد.

استاد حوزه علمیه قم بیان کرد: افراط گرایی های بی مورد که توسط برخی گروه ها انجام می گیرد امری بی معنا و بی تحقیق است و باید کنترل شود و از بروز و ظهور آن در جوامع اسلامی جلوگیری به عمل آورند.

عضو مجلس خبرگان رهبری، بیان کرد: در جهان کنونی ، مذاهب اسلامی از هر فرقه و گروه و نیز ادیانی که اعتقاد به خداوند متعال دارند، باید نسبت به یکدیگر احساس همکاری و همراهی کنند، زیراکه نصرت و دست الهی با جماعت است.

اولین قدم از سوی کشورهای اسلامی برای ایجاد همکاری فرهنگی تلاش برای ارائه پژوهش های مستند جهت تبیین حقایق تاریخی از دیدگاه علمی به دور از تعصبات مذهبی است. از آنجایی که بسیاری از تعصبات مذهبی در حاشیه مسائلی است که پایه علمی و واقعی ندارد، این تحقیقات می تواند روشن کننده بسیاری از مسائل باشد.

گردشگری مجموعه عوامل انسانی و فعالیت های مرتبط به آنها و ساختاری است که فضای ارتباطی آنها را فراهم می کند. گردشگری نه تنها سبب آشنایی نژادها و فرهنگ ها و گروههای و جریان های مذهبی می شود از نظر اقتصادی هم می تواند برای کشورهای اسلامی درآمدساز باشد.

نباید فراموش کرد که ساختارهای اقتصادی کشورهای اسلامی بسیار ضعیف و شکننده است و همکاری میان آنها هم در پایین ترین سطح ممکن قرار دارد. مساله اصلی که این کشورها با آن رو به رو هستند، بازسازی ساختارهای اقتصادی و همکاری گسترده اقتصادی بین آنهاست.

امام جماعت منطقه آروا اوگاندا گفت:رهبران سیاسی کشورهای اسلامی برای سامان دادن اوضاع داخلی خود باید ابتدا زمینه نفوذ و مداخله کشورهای ضد اسلامی را برچینند و سپس با ورود به عرصه همکاری با دیگر کشورهای اسلامی، فرصتی را برای ایجاد یک سازوکار همکاری در میان خود به وجود آورند.

عضو شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، بیان کرد: جهان اسلام با موج های فراوانی روبرو شده است و در این بین کشور عزیزمان با درایت و حفظ سه عامل مهم مقاومت ، بصیرت و وحدت توانسته است به فضل الهی از بسیاری از مشکلات عبور کند که باید این عوامل مهم در راس امور حفظ گردد.

مبنای اصلی و راستین اتحاد در اسلام، دین متعالی اسلام است بنابراین مبدا اولیه خود را از فطرت سلیم انسانی می گیرد که خداوند آن را در نهاد همه انسان ها قرار داده است.

برنامه ریزی مناسب و تلاش برای تبیین استراتزی مبتنی بر وحدت و انسجام فرهنگی و دینی و حمایت از آن از سوی اندیشمندان و نخبگان و ملت ها اثر بسیاری بر رفع مشکلات و ترمیم چالش های پیش روی جهان اسلام خواهد داشت.

اختلافات قومی و قبیله ای از جمله اختلافاتی است که به بی ثباتی سیاسی در برخی از کشورهای اسلامی منجر شده است و هزینه های اقتصادی و اجتماعی بسیاری را بر این کشورها تحمیل کرده و مانع توسعه و گسترش روابط میان کشورهای اسلامی گردیده است.

عواملی مانند جاه طلبی، اختلاف در سطح شناخت از اسلام واقعی و بی اطلاعی از طبیعت نظام سیاسی و حکومت سیاسی و اختلاف در سطح ایمان انسان ها از جمله عواملی است که زمینه را برای بروز اختلاف و شکاف در میان جامعه اسلامی به وجود می آورد.

یکی از اصلی ترین چالش های موجود در جهان اسلام در شرایط کنونی، ضعف و تزلزل نهادهایی است که مسئولیت طرح و پیگیری نظریات و تقویت نخبگان و اندیشمندان در حوزه فرهنگی را در این جوامع بر عهده دارند. تدوین نظریه و ایجاد اندیشه برای خروج از بحران های فکری نیز از دیگر چالش های جاری بوده است.